صدیقه امیدی؛ بازار: کهگیلویه و بویراحمد با مساحت ۱۶هزار کیلومترمربعی سرزمین مردان بزرگ، کوهستان‌های شکوهمند و سترگ زاگرس بوده که دو منطقه سردسیری و گرمسیری دارد.
کهگیلویه و بویراحمد قابی تابستانی، زمستانی، بهاری و پاییزی است که در آن بلوط‌های هزارساله، قلعه‌ها، لاله‌های واژگون، کوهستان‌ها، تپه‌ماهورها، آبشارهای خروشان و مردمانی نجیب روزگار می‌گذرانند.
در سفر به کهگیلویه و بویراحمد می‌توانی از اهواز راه مشرق را بپیمایی، از بوشهر به سمت شمال عزم سفر کنی، از شیراز به سمت غرب بروی و از اصفهان به‌سوی جنوب سفر کنی.
شهرستان‌های سردسیر استان، بویراحمد و دنا هستند که یاسوج مرکز استان در شهرستان بویراحمد و سی سخت که در کوهپایه‌های دنا قرار دارد نیز در شهرستان دنا قرار دارد.
اینجا خورشید از قله بلندترین کوه‌ها طلوع می‌کند و رنگ‌های دلبرانه ای که بر هر درختی، رودی، کوهی و دشتی نگاشته شده تو را به خود می‌خواند، اینجا سردسیر و گرمسیرش آرامشی محض را به تو هدیه می‌دهد تا شیرینی قاب تپه‌ماهورهای سبز، آبشارهای خروشان و بلوط‌های هزارساله خاطراتی شیرین را رقم بزنند.
سی سخت در دامنه دنا، بلند ترین کوه زاگرس بوده و وجود چشمه سارهای فراوان و رودخانه های خروشان و باغستانهای انگور، سیب و گردو از سی سخت بهشت گونه ای ساخته که سالانه مأمن هزاران گردشگر ایرانی و خارجی است.
سی سخت در شهرستان دنا از مناطق مهم گردشگری کهگیلویه و بویراحمد است که در دامنه دنا جا خوش کرده و همچون رنگین کمانی از رنگهاست که طبیعت بر بوم این سرزمین خلق کرده و گردشگرانی که به «سی سخت» وارد می شوند، عظمت دنای استوار را به نظاره می نشینند و با نفس بابونه و چویل و آویشن همراه می شوند.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کهگیلویه و بویراحمد: چند روستا در سی سخت به عنوان پایلوت گردشگری معرفی شده است
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کهگیلویه و بویراحمد با بیان اینکه دولت سیزدهم توجه ویژه ای به حوزه گردشگری در استان داشت، در گفتگو با خبرنگار بازار گفت: در حوزه گردشگری در شهر سی سخت، چند روستا به عنوان پایلوت گردشگری معرفی و با توسعه بوم گردی این مناطق، ورود گردشگران افزایش و اشتغال روستایی نیز رونق یافت.
سعید طالبی پور افزود: همچنین روستاهایی مانند کریک،به عنوان مصد گردشگری مورد استقبال گردشگران قرار گرفته است.
۱٠ میلیارد تومان برای تقویت زیرساخت های گردشگری مذهبی تخصیص یافت
وی با بیان اینکه ۱٠ میلیارد تومان اعتبار برای تقویت زیرساخت های گردشگری مذهبی استان تخصیص یافت،گفت: گردشگری صنعتی پیشران و مؤثر در توسعه استان است و گردشگری در استان از حالت فصلی خارج شده است.
طالبی پور اظهار داشت: در سفر دور دوم دولت سیزدهم به استان، ۹٠٠ میلیارد تومان تسهیلات تکلیفی در حوزه گردشگری به بانک‌ها اعلام شد.
وی با بیان اینکه دنا مهمترین جاذبه طبیعی سی سخت است، گفت: یکی از مهمترین دیدنیهای طبیعی سی سخت، وجود رشته کوه دنا با ارتفاع چهار هزار و ۴۴۸ متر و ۴۴ قله با ارتفاع بالای چهار هزار متر است.
طالبی پور با بیان اینکه دنا نماد استان کهگیلویه و بویراحمد است، گفت: رودخانه بشار، خرسان، کارون، مارون، زهره و بسیاری از رودخانه های دیگر از کوه های دنا سر چشمه گرفته و اینها منبع بسیاری از رودخانه های پر آب جنوب ایران هستند که ابن رودخانه ها نیز طبیعتی بکر را رقم زده که برای اکوتوریسم بسیار مهم است.
سی سخت در روزهایی که دنای سپید پوش استوار ایستاده است، میهمان کوهنوردان و صخره نوردان بوده و این کوه سترگ و زیبا بسیاری از گردشگران را به این شهر می کشاند.
حوض دال، فاش مستان، بیژن دو و سه، قزل قله، برج آسمانی و دیگر قله های دنا، هر ساله طبیعت زیبای خود را در فصلهای مختلف به گردشگران بسیاری نشان می دهد و خاطره ای زیبا و به یاد ماندنی را برای آنها رقم می زند.
یکی دیگر از منطق زیبا و دیدنی سی سخت، پارک ملی و منطقه حفاظت شده دنا بوده که زیست بومی زیبا و شگفت انگیز را در خود جای داده و به عنوان دهمین ذخیرگاه زیستکره در سازمان یونسکو ثبت شده است.
معاون اقتصادی استانداری کهگیلویه و بویراحمد: کهگیلویه و بویراحمد دارای ۱۴ منطقه نمونه و ۱۱ روستای هدف گردشگری، چهار کمپینگ اقامتی، ۱۷ اردوگاه رفاهی و یک شهر هدف منطقه ویژه گردشگری است
معاون اقتصادی استانداری کهگیلویه و بویراحمد در این راستا در گفتگو با خبرنگار بازار گفت: در دولت سیزدهم برای توسعه استان کهگیلویه و بویراحمد، جهش اقتصادی خوبی در بخش گردشگری داشتیم.
احسان عسکری افزود: ۲۰ طرح مهم و شاخص در حوزه گردشگری استان در حال ساخت بوده و کهگیلویه و بویراحمد دارای ۱۴ منطقه نمونه و ۱۱ روستای هدف گردشگری، چهار کمپینگ اقامتی، ۱۷ اردوگاه رفاهی و یک شهر هدف منطقه ویژه گردشگری است.
وی با بیان اینکه براساس گزارش سازمان جهانی جهانگردی، ایران رتبه دهم جاذبه‌های باستانی و تاریخی جهان و رتبه پنجم جاذبه‌های طبیعی را برای جذب گردشگر، دارا است، گفت: سی سخت دارای پیشینه تاریخی بسیار قدیمی است و آثار سفالی تمدنهای قدیمی در حفاریهای این شهر به دست آمده و گورهای انسانی با قدمت ۳ هزار سال قبل از میلاد در این شهر کشف شده است.
عسکری اظهار داشت: در «تل اسپید» آثاری از هزاره اول تا دوره ساسانی و تا دوره صفوی شناسایی شده و این تپه در آثار تاریخ ملی به ثبت رسیده و تل قلات که در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده نیز دارای آثاری از دوران سلجوقی تا قاجاریه است.
توسعه گردشگری در سی سخت اشتغال روستایی را رونق بخشیده است
نایب رئیس انجمن راهنمایان گردشگری کهگیلویه و بویراحمد در این راستا در گفتگو با خبرنگار بازار، با بیان اینکه با توسعه گردشگری در سی سخت اشتغال روستایی در این شهر رونق مطلوبی داشته است، گفت: استقبال از صنایع دستی و محصولات باغی تولید شده در سی سخت در مناطق گردشگر پذیر این شهر توسط گردشگران، به اقتصاد زنان کمک شایانی کرده است.
مهدی پور انصاری افزود: شهر گردشگری سی سخت، مرکز شهرستان دنا بوده که با ۳۵ کیلومتر فاصله از شهر یاسوج، در قسمت شمالی استان کهگیلویه و بویراحمد واقع شده است.
وی با بیان اینکه گردنه بیژن یکی از جاذبه‌های دیدنی این شهر است، گفت: همچنین منطقه کوه گل و دریاچه آن که در ارتفاعات کوه دنا قرار گرفته است یکی از جابه های زیبایی گردشگری در سی سی سخت است که آب و هوای این منطقه برای گردشگری و چادر زدن در اطراف دریاچه مناسب است.
پور انصاری تصریح کرد: دریاچه کوه گل یک دریاچه فصلی است و بر اثر ذوب شدن برف و یخ‌های کوهستان دنا و افزایش بارندگی شکل می‌گیرد و بهترین فصل برای سفر به این منطقه، فصل بهار است و حجم آب دریاچه کوه گل در فصل بهار آب در بالاترین میزان خود قرار دارد و عمق آب دریاچه تا ۱۵ متر نیز می‌رسد.
وی افزود:در تابستان پرندگان مهاجری چون لک‌لک، مرغابی کله سبز، مرغ‌های ماهی‌خوار، چنگر و خروس کولی شمالی در این دریاچه میهمان بوده و پوشش گیاهی این منطقه گیاهانی چون بابونه، قارچ، پونه، چویل، جاشیر و ریواس و دیگر گیاهان کوهی است.
گوشه ای از جاذبه های سی سخت
یکی دیگر از جاذبه های طبیعی در سی سخت، منطقه حفاظت شده دنا بوده که از نظر تنوع گونه های گیاهی بسیار با ارزش است و با توجه به مجموعه درختان و گیاهان جنگلی، مرتعی، دارویی، خوراکی و تزئینی، سرمایه ژنتیکی با ارزشی محسوب می شود.
این منطقه ناحیه ای کاملا کوهستانی، صخره ای با پرتگاه ها و ارتفاعات صعب العبور، است و در دامنه ها با وجود یکسری تپه ماهور، دارای بلندترین نقطه ارتفاعی ۴ هزار و ۴۲۵ متر با اختلاف ارتفاع بلندترین و پست ترین نقطه منطقه حداقل سه هزار متر است.
حیات وحش این منطقه معرف تنوع زیستی جانوران کوهستان زاگرس بوده و در سال ۱۳۸۹ منطقه حفاظت شده دنا با موافقت شورای عالی یونسکو به عنوان ذخیرگاه زیست کره شناخته شد که وسعتی معادل ۹۳ هزار و ۶۶۰ هکتار داشته و دارای ۱۵۵ گونه جانوری پرنده، ۲۴ گونه جانوری پستاندار، ۲۰ گونه آبزی و ۳۹ گونه خزنده بوده و سایت گوزن زرد ایرانی با ۱۷ راس گوزن نیز در این منطقه قرار دارد.
منطقه حفاظت شده دنا یک اکوسیستم ویژه دارای بیش از یک هزار گونه گیاهی است که از این تعداد ۴۵ گونه بومی و منحصر به دنا بوده و دنا به تنهایی به اندازه ۴۶ کشور دنیا گونه گیاهی آندومیک دارد
منطقه حفاظت شده دنا یک اکوسیستم ویژه دارای بیش از یک هزار گونه گیاهی است که از این تعداد ۴۵ گونه بومی و منحصر به دنا بوده و دنا به تنهایی به اندازه ۴۶ کشور دنیا گونه گیاهی آندومیک دارد.
یکی دیگر از زیباییهای طبیعی سی سخت چشمه میشی است که در چهار کیلومتری شمال شرقی شهر سی سخت قرار داشته و از پرآب ترین و خنک ترین چشمه های زاگرس است.
این چشمه بر اساس داستانهای اساطیری به چشمه «بشو» معروف است و خروشان و زیبا از صخره ها جاری شده و خود را به دامنه دنا می رساند.
روستاگردی از جاذبه هایی است که می تواند دل هر بیننده ای را در این دیار برباید، روستاهایی که در انبوه درختان جا خوش کرده و بوی کاهگل و رودخانه و آبشار می دهند.
روستای باستانی لما یکی از این روستاهاست که در کنار رودخانه بشار قرار دارد و گورهای انسانی با قدمت سه هزار سال قبل از میلاد درآن کشف شده از جاذبه های گردشگری این شهر است.
یکی دیگر از این روستاها «کریک» است که از قدیمی‌ترین روستاهای شهرستان دنا به شمار می‌رود و سابقه یکجا نشینی در این منطقه به دوران قبل از اسلام بر می گردد و این روستا به ماسوله جنوب شهره بوده و در ۲۵ کیلومتری شهر یاسوج قرار دارد.
معماری این روستا که در میان دره ای سرسبز در پای کوههای سپید پوش دنا و در کنار رودخانه ای خروشان قرار گرفته به صورت پلکانی است به طوری که بام هر خانه حیاط خانه بالایی می شود و مصالح به کار رفته در ساخت بناها به صورت ترکیبی از خشت، چوب و سنگ است.
زیباییهای سی سخت از هر آنچه طبیعت در دامنه های زاگرس نگاشته، زیباتر است و این زیباییها، به شکل غارها، آبشارها، رودخانه ها، چشمه ها و درختان زیبا در دل این سرزمین خودنمایی می کند.
سی سخت به شهر سی پهلوان شهره است و نام آن برگرفته از نام سی پهلوان نامی کی‌خسرو کیانی و کشته شدن آنان در محلی بنام گردنه بیژن در دل قلل دناست و بر اساس روایات کهن، سی تن از پهلوانان با وفای ایرانی از جمله بیژن، به دنبال یافتن او آخرین رمق خود را در گردنه کوه، جایی که امروز بنام گردنه «بیژن» جاودان مانده است، از دست می‌دهند و جان خود را فدای وفای به عهد و پیمان خود می کنند و به یاد آن سی پهلوان سخت کوش، این منطقه «سی سخت» نام می گیرد.
اهالی سی سخت و منطقه وجه تسمیه آن را برگرفته از افسانه های اساطیری می دانند و اعتقاد دارند که «کی خسرو» پادشاه دادگستر ایران زمین پس از آنکه جانشین خود را در «تل خسرو» (تپه ای باستانی در پنج کیلومتری یاسوج) تعیین می کند، به سوی دنا می رود و کی‌خسرو در دامنه دنا و سی سخت کنونی، در چشمه ای جوشان و بسیار پرآب و سرد که بومیان، امروز آن را چشمه «بشور» می‌نامند، خود را تطهیر می‌کند.
سپس کی خسرو روی سنگ بزرگی در بالای این چشمه قرار می‌گیرد و آخرین نصایح خود را به سپاهیانش بازگو می‌کند. سنگی که اکنون به نام «بردشاه» معروف است و در پایین گردنه بیژن قرار دارد.
او از سپاهیانش می خواهد او را ترک کنند و بازگردند زیرا این سفری بی بازگشت برای او خواهد بود و بومیان بر این باورند که پس از آن کی‌خسرو برای عبادت به سمت کوه دنا می رود و از نظرها دور می‌شود و سی تن از پهلوانان باوفای ایرانی از جمله بیژن، به دنبال یافتن او آخرین رمق خود را در گردنه کوه، جایی که امروز بنام گردنه «بیژن» جاودان مانده است، از دست می‌دهند و جان خود را فدای وفای به عهد و پیمان خود می کنند و به یاد آن سی پهلوان سخت کوش، این منطقه «سی سخت» نام می گیرد.
نام بسیاری از قلل و مکان‌ها در دنا و دامنه های و کوهپایه‌های آن متاثر از این افسانه است و در میان آنها نام هایی همچون راه آسمانی، غار کی‌خسرو، گردنه بیژن، قلعه کهزاد و... وجود دارد و کشف قبرستانی باستانی مربوط به هزاره سوم قبل از میلاد و بقایای شهر باستانی «دینا» به این افسانه‌ها رنگ واقعیت می بخشد.
